چندی پیش آقای صادق زیباکلام در شبکه چهار سیما از شکست روشنفکری دینی در ایران امروز گفت و این سخن اگر واقعیت هم نداشته باشد حداقل آرزوی چند طیف سیاسی وفکری است.
روشنفکری دینی بودن یا نبودن ؟
روشنفکری دینی | از شما دعوت می‌کنیم این مطلب را دنبال کنید.
چندی پیش آقای صادق #زیباکلام در شبکه چهار سیما از شکست #روشنفکری دینی در ایران امروز گفت و این سخن اگر واقعیت هم نداشته باشد حداقل آرزوی چند طیف سیاسی وفکری است.
بخشی از این آرزومندان در درون حوزه روشنفکری قرار دارند کسانی از روشنفکران اصل عنوان روشنفکری دینی را تناقض آلود می دانند و روحیه نقد واصلاح که اساس روشنفکری است را با دین متکی بر اصول ثابت ناسازگار واین پروژه را از پیش شکست خورده می دانند و با اظهار نظر جدید آقای زیباکلام به نظر می رسد ایشان متمایل به این دسته گشته است.
گروه دوم سیاست مدارانی هستند که با هر نوع اندیشه اصلاحی در تضّاد با منافع خود مشکل دارند ودر دهه های اخیر بیشترین فشار را برای حذف این جریان به عمل آوردند و دسته سوم سنت گرایانی هستند که اساسا اصلاحگری دینی را که به نوعی جوهره روشنفکری دینی است را نمی پذیرند وقبول ندارند وفهم آنها از دین بشدّت محافظه کارانه وفاقد هر نوع تحول اساسی است.
و اما آیا روشنفکری دینی درایران پروژه ای شکست خورده است ؟واگر آری آیا این شکست برای جامعه مفید است یا مخرّب؟
در جواب سئوال از شکست جریان روشنفکری باید گفت هم آری وهم نه آری از آن جهت که تشتت درونی در راس این جریان نوعی از هم گسیختگی را در این جریان پدید آورده است و ریشه آن هم به اختلاف بین مطهری وشریعتی به عنوان دو نماد ورهبر مهم جریان روشنفکری دینی در دهه چهل وپنجاه باز می گردد.
از زمانی که حسینیه ارشاد به عنوان محفل روشنفکری دینی دچار اختلاف فکری شد ضعف این جریان آغاز شد و بعداز انقلاب با حضور یافتن بخشی از جریان روشنفکری دینی در قدرت ودرمقابل نقد ومخالفت بخش دیگر غایب از قدرت بر روش های سیاسی سیاستمداران با سابقه روشنفکری دینی این تضاد ها را عمیق کرد وامروز روشنفکری دینی از استراتژی واحد وهماهنگ درونی حداقل بین بزرگان خود بر خوردار نیست وهمین عامل نوعی شکست این جریان شده است.
اما جواب نه نیز صحیح است به دلیل این که روشنفکری دینی نیازی حیاتی برای دین داری در عصر مدرنیته است وتا دین ومدرنیسم در جامعه حضور دارند روشنفکری دینی نیز هست وزنده است و البتّه ممکن است کارایی لازم ومورد توقع را به دلایلی که اشاره شد نداشته باشد.
اما پاسخ سئوال دوم، باید اذعان داشت که شکست یا ضعف روشنفکری دینی پیامدهای بشدت منفی ومخرب برای جامعه دینی ما دارد واز مهم ترین آنها می توان به بی بهره شدن حاکمیت وجامعه از راهکارهای فکری این جریان از سویی و در تنگنای سیاسی و اجتماعی قرار گرفتن روشنفکران دینی از سوی دیگر وهمچنین رشد جریان متحجر دینی در حاکمیت و رشد جریان سکولاریسم در بدنه جامعه وجوانان در غیاب جریان روشنفکری دینی اشاره کرد.
لذا باید دانست که ضعف و انحطاط روشنفکری #دینی اصلا به نفع جامعه نیست روشنفکری دینی که دغدغه دین و زندگی در جهان امروز را باهم دارد اگر از بین رود هم دین ضربه می خورد ضربه ای سخت وهم اجتماع وحیات اجتماعی سیاسی دچار بحران خواهد شد و متاسفانه علائمی از هردو آسیب امروز هویداست که دین و اجتماع ما امروز متضرر از ضعف و به حاشیه رانده شدن جریان روشنفکری دینی گشته است غلبه تحجر در نهادهایی از حاکمیت واستیلای فکر سکولار ی در محافل علمی ودانشگاهی پیامد های شوم ضعیف شدن جریان روشنفکری دینی است.
و بالاخره در جامعه ای که سیاست ودیانت هردو در آن نقش اساسی دارند وترکیب این پدیده مهمی به نام #انقلاب اسلامی را پدید آورده است انقلابی که در درجه نخست با همراهی و پشتیبانی فکری واتحاد عملی رهبران آن یعنی روشنفکران و مصلحان دینی پدید آمد در بقایش نیز به وجود و همراهی و همدلی و تعامل سازننده بزرگان جریان روشنفکری دینی اعم از حوزوی ودانشگاهی و #سیاست مدار وغیر آن نیازمند است.
بخشی از این آرزومندان در درون حوزه روشنفکری قرار دارند کسانی از روشنفکران اصل عنوان روشنفکری دینی را تناقض آلود می دانند و روحیه نقد واصلاح که اساس روشنفکری است را با دین متکی بر اصول ثابت ناسازگار واین پروژه را از پیش شکست خورده می دانند و با اظهار نظر جدید آقای زیباکلام به نظر می رسد ایشان متمایل به این دسته گشته است.
گروه دوم سیاست مدارانی هستند که با هر نوع اندیشه اصلاحی در تضّاد با منافع خود مشکل دارند ودر دهه های اخیر بیشترین فشار را برای حذف این جریان به عمل آوردند و دسته سوم سنت گرایانی هستند که اساسا اصلاحگری دینی را که به نوعی جوهره روشنفکری دینی است را نمی پذیرند وقبول ندارند وفهم آنها از دین بشدّت محافظه کارانه وفاقد هر نوع تحول اساسی است.
و اما آیا روشنفکری دینی درایران پروژه ای شکست خورده است ؟واگر آری آیا این شکست برای جامعه مفید است یا مخرّب؟
در جواب سئوال از شکست جریان روشنفکری باید گفت هم آری وهم نه آری از آن جهت که تشتت درونی در راس این جریان نوعی از هم گسیختگی را در این جریان پدید آورده است و ریشه آن هم به اختلاف بین مطهری وشریعتی به عنوان دو نماد ورهبر مهم جریان روشنفکری دینی در دهه چهل وپنجاه باز می گردد.
از زمانی که حسینیه ارشاد به عنوان محفل روشنفکری دینی دچار اختلاف فکری شد ضعف این جریان آغاز شد و بعداز انقلاب با حضور یافتن بخشی از جریان روشنفکری دینی در قدرت ودرمقابل نقد ومخالفت بخش دیگر غایب از قدرت بر روش های سیاسی سیاستمداران با سابقه روشنفکری دینی این تضاد ها را عمیق کرد وامروز روشنفکری دینی از استراتژی واحد وهماهنگ درونی حداقل بین بزرگان خود بر خوردار نیست وهمین عامل نوعی شکست این جریان شده است.
اما جواب نه نیز صحیح است به دلیل این که روشنفکری دینی نیازی حیاتی برای دین داری در عصر مدرنیته است وتا دین ومدرنیسم در جامعه حضور دارند روشنفکری دینی نیز هست وزنده است و البتّه ممکن است کارایی لازم ومورد توقع را به دلایلی که اشاره شد نداشته باشد.
اما پاسخ سئوال دوم، باید اذعان داشت که شکست یا ضعف روشنفکری دینی پیامدهای بشدت منفی ومخرب برای جامعه دینی ما دارد واز مهم ترین آنها می توان به بی بهره شدن حاکمیت وجامعه از راهکارهای فکری این جریان از سویی و در تنگنای سیاسی و اجتماعی قرار گرفتن روشنفکران دینی از سوی دیگر وهمچنین رشد جریان متحجر دینی در حاکمیت و رشد جریان سکولاریسم در بدنه جامعه وجوانان در غیاب جریان روشنفکری دینی اشاره کرد.
لذا باید دانست که ضعف و انحطاط روشنفکری #دینی اصلا به نفع جامعه نیست روشنفکری دینی که دغدغه دین و زندگی در جهان امروز را باهم دارد اگر از بین رود هم دین ضربه می خورد ضربه ای سخت وهم اجتماع وحیات اجتماعی سیاسی دچار بحران خواهد شد و متاسفانه علائمی از هردو آسیب امروز هویداست که دین و اجتماع ما امروز متضرر از ضعف و به حاشیه رانده شدن جریان روشنفکری دینی گشته است غلبه تحجر در نهادهایی از حاکمیت واستیلای فکر سکولار ی در محافل علمی ودانشگاهی پیامد های شوم ضعیف شدن جریان روشنفکری دینی است.
و بالاخره در جامعه ای که سیاست ودیانت هردو در آن نقش اساسی دارند وترکیب این پدیده مهمی به نام #انقلاب اسلامی را پدید آورده است انقلابی که در درجه نخست با همراهی و پشتیبانی فکری واتحاد عملی رهبران آن یعنی روشنفکران و مصلحان دینی پدید آمد در بقایش نیز به وجود و همراهی و همدلی و تعامل سازننده بزرگان جریان روشنفکری دینی اعم از حوزوی ودانشگاهی و #سیاست مدار وغیر آن نیازمند است.
دیدگاه ها (0)